Sosyal Hayat Sigara ve Sağlık

Aklını kullanarak bilinçli toplum oluşturma niteliğine sahip tek sosyal varlık insandır. Sosyal varlık niteliğine sahip hayvan toplulukları da vardır. Ancak hayvanlar bu niteliklerini kullanma konusunda içgüdülerini kullanırlar. İçgüdüsel hareketler belli şartlarda, belli niteliklere sahip değişmez hareketler topluluğudur. İnsanların davranışları, aklın rehberliğinde ve iradenin özgürlüğünde şekillenir.
İnsanlara sosyal varlık niteliği kazandıran esas özellik birlikte yaşama zorunluluğudur. Bu yaşam biçiminin sürekli barış ve huzur içinde olabilmesinin temel şartı, toplumsal yaşamın disiplin kurallarına uymaktır. Bu kurallar insanların doğuştan sahip oldukları, vazgeçilmez, devredilmez, ertelenmez haklarını konuşmaya yönelik olmalıdır. Bu hakları, canını, malını, aklını, niteliğini, inancını ve emeğini koruma hakları olarak sıralamak mümkündür.
Toplumsal yaşam kurallarının, ihlalleri sonunda sosyal kirlilik başlamaktadır. Bu kirliliğin başında; madde bağımlılarının ve taksi kornaların hızla artması gelmektedir.
Yapılan incelemelerin sonunda, tesbit edilen gerçek tüm madde bağımlılarının ve alkoliklerin ilk tutsak olduğu madde nikotin yani sigara bağımlılığıdır. Sigara, sosyal hastalıkların etkeni ve en önemli suçlusudur.
Sigara Alışkanlığı Nasıl Başlamaktadır:
Sigara alışkanlığının başlangıcı, özeti; duygusu zemininde gelişen davranış taklidi biçimindedir. Sigara tiryakilerinin, sigaraya başlama öykülerini dinlediğimiz zaman, çocukluk çağında başladıklarını anlatan hikayelerini hep dinleriz. Özellikle günümüzde sigaraya başlama yaşının 910 yaş olduğu şaşırtıcı ve ürkütücü bir gerçektir.
İnsanların biyolojik gelişme evreleriyle parelel sosyal kişilik gelişim evreleri de vardır. İnsanların davranış öğretilerinin pek çoğu bu evrelerde kazanılmaktadır. Kişilik gelişim dönemlerinin en önemli evresi, Egosuperego gelişim dönemleridir bu dönemde çocuklar, kendilerinin egolarını (benliklerini) belirlenmede etken güç olarak seçtikleri, davranışlarını taklit ettikleri, bir bakıma kendilerine rehber edindikleri objeleri vardır. Bu dönemlerde seçilen yanlış objeler, insanların davranışlarındaki olumsuzlukların, yanlışlıklarının alt yapısını oluşturmaktadır.
Aileler, çocukların en yakın objeleridir. Bunlar baba, anne, kardeş, amca, dayı, teyze, olabilir. Bu bakımdan aile bireyleri davranışlarının ve yaşam biçimlerinin sadece kendilerini ilgilendirmekle kalmadığını bilmeleri gerekmektedir. Çocuklarını, yakınlarını, komşularını belki de bir mahalleyi ilgilendirmektedir.
Çocukluk döneminde sigaraya başlama, çocuğun obje olarak belirlediği bir tiryakinin davranışını taklitle başlayabileceği hiçbir zaman unutulmamalıdır. Ailelerin çocuklarını sigaradan koruma arzuları varsa tedbiri kendi içinde, bu safhada alması gerekmektedir. Bronşit hastası olan 16 yaşındaki çocuğunu doktora getiren babanın ağzında tüten sigarası ve cebinden sarkan paketiyle, doktordan oğlunun sigarayı bırakması konusunda yardım istemesi ne kadar saçma ve gülünç bir davranıştır.
Çocukların farkında olmadan belirledikleri kusurlu objelerin kırılma ve bertaraf edilme yerleri eğitim kurumları ve okullardır. Bu da eğitim dediğimiz, yararlı davranış öğreti ve kazandırma metodu ile sağlanmaktadır. Hiç şüphesiz çocuğun egosundan, benliğine girmiş, şuur altı bilinç niteliği kazanmış kötü objeyi silmesi kolay olmayacaktır. Okul ve aile iş birliğiyle çözümlemek mümkündür. Aksi halde toplumsal bunalım sosyal yaşamı çekilmez hale getirecektir.
Sigara Nasıl Bir Bağımlılığa Neden Olmaktadır.
Sigaranın iki tür bağımlılığı vardır.
A Psişik Bağımlılık; Alışkanlık haline gelmiş davranışların tekrarlanması arzusuna Psisile bağımlılık denir. Psisile bağımlılıkta bazı davranışları çağrıştıran etkenler ve dürtüler vardır. Sigaranın psişik bağımlılığında da bazı davranışlar parelinde sigara içme arzusu otomatize olmuş ve eş zamanlı hale gelmiştir. Bu davranışları şöyle örnekleri de mümkündür.
Yemekten sonra bir sigara yakmak,
Direksiyona oturunca bir sigara yakmak,
Sevdiği bir dostuyla karşılaşınca bir sigara yakmak,
Sürekli bir iş ve olaya maruz kalınca bir sigara yakmak,
Bir eğlence veya grubuna iştirak için bir sigara yakmak,
Tuvalete gidince bir sigara yakmak,
Çay ve Kahve içerken, balık avlarken, kitap okurken bir sigara yakmak,
İş performansını ve konsantrasyonu artırmak için bir sigara yakmak, vs.
Sigara içme arzusunu tetikleyen ve çağrıştıran binlerce davranış sunmak mümkündür.
B Fiziki bağımlılık: 1980'li yıllardan önce sigaranın sadece fiziki bağımlılık yaptığı kabul edilirdi. Ancak daha sonraki yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar fiziki bağımlılık da yaptığını ortaya koymuştur. Bunlardan bir tanesi de nikotindir.
C Nikotin, kanda belli bir sürede, belli bir miktara ulaştıktan sonra nikotin miktarının düşmesi veya olmaması halinde kişide bir takım duygusal ve davranışsal bozukluklar meydana getirir. Buna fiziksel bağımlılık denir.
Aşırı sigara içme arzusu
Endişe
Konsantrasyon düşüklüğü
Hazımsızlık
Kalp hızında azalma
İştah artısı, kilo alma
Terleme yüzde kızarma
Titreme
Bu tür şikayetleri daha da arttırmak mümkündür.
Fiziki bağımlılığın esas nedeni endorphin (Hormonsal) sistemin içinde yer alan Endorphin (iç Morfin) salgı sistemi bozulmaktadır. Nikotin besin içi hormon sisteminin Dopomin ve Endorphin yolunu kullanmaktadır. Bu yolla kişiyi mutlu eden, güldüren, sevindiren bir başka ifadeyle mutluluk hormonu olan Endorphin salınımını engellemekte ve durdurmaktadır. Kanda nikotin miktarı arttıkça ters orantılı olarak Endorphin azalmaktadır. Dolayısı ile kişi mutluluğunu tabii yol dışında kalan miktarından sağlamak durumunda kalmaktadır. Mutlu olmak için sigara yakma ihtiyacı hissetmektedir.
Sigaranın Biyolojik Zararları Nelerdir?
Dünyada sigara önlenebilir ölümlerin tek ve en sık nedeni sigaradır. Sigara günümüzde her altı ölümden birinde sorumludur.
Sigara içindeki 3885 toksit maddenin bazıları şunlardır.
Polonyum 210 (Radyaktif Kansorejen), Radon (Radyosyon Yayar), Metanol (Füze yakıtı), Tolyon(Tiner), Kadminyum (Akü Metolji), Bütan (Tüp gazı) DOT (Böcek Öldürücü ), Hidnoyen Siyanür (Gaz Odaları), Naftalin (Güveni ilacı), Aseton (Boya Sökücü), Arsenik (Fare Zehiri), Amonyak (Tuvalet Temizleyicisi), Karbonmonoksit (Eksoz gazı), Nikotin (Suni Bloke Edilen Zehir), Katran (Petrol) 900Co ISI
Sigaranın sebep olduğu hastalıkları kısaca şöyle sıralayabiliriz:
Akciğer havayolları hastalığı (Bronşit)
Akciğer hava borularının hastalığı ve anatomik bozukluğu (Amfizem)
Akciğer kanseri (%85)
Akciğer hava borularının kronik tıkanması ve buna bağlı kalp hastalığı
Kroner damar hastalıkları ve enfarktüs
Beyin Damarlarında daralma ve inme (Felç)
Hamilelikte Fetüsü etkileme
Hormonal düzeni bozma (endokrin bozukluğu)
Ağız içi ve dudak kanseri
Larinke kanseri, yemek borusu kanseri
Mide kanseri, mide ülseri
Pankreas kanseri
Mesane kanseri
Seksüel yetersizlik ve cinsel sorunlar
Ruhsal ve sosyal uyum bozuklukları
Sigara Ülkemizin ve Dünyanın Bir Sağlık Sorunudur
* 35 69 yaş arası ölümlerin % 30 'u sigaradan
* 69 yaş üstü ölümlerin % 14'ü sigaradan
* Kanser ölümlerinin % 35'i sigaradan
* Kalp hastalıkların % 25'i sigaradan
* Doğumsal loğusalıkların % 15'i sigaradan
* Yanıklardan Ölümlerin % 50'si sigaradan olmaktadır.
Pasif içicilikten yılda 10 bin kişi iş arkadaşı ve eşi içtiği için yılda 4500 kişi anne ve baba içtiği içtiği için 1500 bebek ölmektedir. Gelişmiş toplumlarda sigara içiciliği ile düzeyi geçtikçe düşerken geri kalmış ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde artmaktadır. Dünya sağlık örgütü sigara bağımlılığını bir hastalık olarak tanımlamıştır. Sigara bağımlılığının tedavisi hekimin görevidir.
SİGARA NASIL BİR OLGUDUR
a. Sigara öldürücü biyolojik bir zehirdir. Sigara tüketimine karşı alınacak tedbirler bir zehire karşı alınan tedbir niteliğinde olmalıdır.
b. Sigara bulaşıcı, serpici, sosyal bir mikroptur. Aynı şekilde sigara kullanımına karşı alınacak tedbirler bulaşıcı bir mikroba karşı alınan tedbirlerle aynı nitelikte olmalıdır.
c. Sigara sosyal ve fiziksel bir kirleticidir. Alınacak tedbirler tüm kirletici unsurlara karşı alınan tedbirlerle aynı nitelikte olmalıdır.
d. Sigara ekonomide bir tahribattır.
Türkiye'nin 1999 yılı sigara harcaması 1,8 katrilyon
Türkiye'nin 2000 yılı sigara harcaması 3,8 katrilyon
Türkiye'nin 2002 sigara harcaması 5 katrilyon olduğu dikkate alınınca, ekonomide tahribatın boyutu kolayca anlaşılmaktadır.
Sigaradan nasıl korunmalıdır
I. Tüm özendirici unsurlardan arınmalıdır. Görsel veya yazılı medya reklamlarına izin verilmemeli ve açıkta satılmamalıdır.
II. Çocukların davranış ve anlayışlarına müdahale eden en önemli unsurlar aile, okul ve çevredir. Bu unsurların eğitim çalışmalarına çocukların sigaraya alışma eğilimleri kırılmalıdır. Eğitim programları sürekli olmalıdır.
III. Toplu yaşam makamlarının tanım alanı genişletilmeli en ağır mücadeleler verilmelidir.
IV. Gençlere sosyal aktivitelerin artırıcı sportif kültürel ve sosyal etkinlikler içeren programlar kazandırılmalıdır.
V. Düzenli yaşam biçimi, dengeli beslenme alışkanlıklarını ve imkanlarını sağlamalıdır.
VI. Toplum sağlık bilincini yükseltici (sağlıklı yaşam) programlar yapılmalıdır. Bunlar için toplu iletişim araçları kullanılmalıdır.
Sigara Bırakma Tedavisinde Kullanılacak Yöntemler.
1. Luksapunktur tedavisi: vücudun belli odaklarından 125'e yakın odaklardan enfrarüj ısı uygulama yöntemidir. Bu yöntemle ara mediatör maddelerin endorphin reseptörlerine gönderdiği impluslarda uyarılarla endorphin salgısının motive edilmesi sağlanmaktadır. Bu yolla kişinin nikotin arzusu kırılmaktadır.
2. Akapunktur tedavisi bu yolla da endorphin salgısı uyarıları ile nikotin arzusu ve açlığı kırılmaktadır. Burada kullanılan mekanizma ışın uyarısı yerine mekanik uyarılar kullanılmaktadır.
3. Hipnoz tedavisi bu yöntemle kişi çevre uyarılarından soyutlanarak nikotin Pşişik bağımlılığı (Davransal bağımlılığı) etkin bir telkin yöntemi ile kırılmaktadır.
4. Nikotin tedavisi nikotin içeren bantların yapıştırılması veya tabletlerinin çiğnenmesi yolu ile kanın niteliğinin doygunluğu sağlanmaktadır. Bu yolla fiziki açlık giderilerek sigara arzusu kırılmaktadır. Ancak bu yolla kişi nikotinin zararlarından korunmuş değildir. Nikotinin zararları ile karşı karşıya gelmektedir. Geçerli bir tedavi yöntemi değildir.
Nikotin Tedavisi Kimlere Uygulanamaz
Hamilelere
Emzikli annelere
Çocuklar, sağlık sorunu olan kimselere
Myokart enfarktüsü geçiren ve risk taşıyanlara
Damar tıkanması geçirenlere (Burger Hastalığı)
Diabets mellitus olanlara (Şeker Hastalığı)
Hipertrodi, ülser, kontak, daimatik olanlara (Eksema)
Sigara konusunda ciltlerle kitaplar yazmakla dahi vahşetini ve zararlarını anlatmak mümkün değildir. Ancak daha çok yazacak hususlar olmasına rağmen yazımı burada noktalamak istiyorum.
Son olarak diyorum ki sigara içenlere acıyın çünkü onların zamanları az kalmıştır.